တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤပၢဆှၢခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ ကညီကျိာ် (Managing Queensland fruit fly, Karen)

ၢ်ရဲၣ်ကျဲၤပၢဆှၢခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤကျိ (PDF - 520.3 KB)

ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါတဖၣ်တၢ်ထံၣ်အီၤလၢဘံးထိရံယါအပူၤဒီးမၤဒၢၣ်တၤသူတၤသၣ်ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ.တၢ်ဂ့ၢ်နီၢ်နီၢ်အလံာ်ကဘျံးအံၤကမၤစၢၤနၤလၢတၢ်ကပလီၢ်သးထံၣ်န့ၢ် ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘု လါလၢန ကရၢၢ်အပူၤဒီးဒီသဒၢတၤသူတၤသၣ်ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်လၢနသူၣ်အီၤဒ်သိးအသုတဟးဂီၤတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါန့ၣ်အိၣ်ဖျါလီၤဂာ်ဒ်သိးတၢ်မနုၤလဲၣ်.

ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါန့ၣ်အိၣ်ဒီးအတၢ်အိၣ်မူအပတီၢ်လွံၢ်ခါလီၤ. သၣ်ဘုလါအံၤဆီတလဲအသးလၢအဒံၣ်တဖျၢၣ်ဆူအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဘ့ၣ်လၢ အသီ ၃၀ အတီၢ်ပူၤလၢမုၢ်ခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤအတၢ်အိၣ်သးလၢအဘၣ်အပူၤလီၤ. (အဒိ- 26 ⁰C).

ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါ န့ၣ်တၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤလၢကရၢၢ်အပူၤဖဲတၢ်ကိၢ်ထီၣ်သီ,တၢ်ကိၢ်ခါဒီးတၢ်ဂိၢ်ထီၣ်သီအဆၢကတီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါအဂီၢ် ဂံၢ်ထံးတူၢ်လိာ်တၢ်လၢတၢ်သူၣ်လီၤအီၤလၢကီၢ်စဲၣ်အပူၤလၢတၢ်သ့ၣ်ညါအီၤအါတဖၣ်

ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါဒံၣ်လီၤအဒံၣ်လၢတၤသူတၤသၣ်ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်လၢအတဒ်သိးလိာ်အသးတဖၣ်အပူၤ-တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအံၤတၢ်ကိးအီၤလၢ "ဂံၢ်ထံးတူၢ်လိာ်တၢ်" န့ၣ်လီၤ. တၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိလၢတၢ်ညီနုၢ်သူၣ်လီၤအီၤတနီၤလၢအကဲတၢ်အဒိအတဲာ်န့ၣ် တၢ်ဒုးနဲၣ်ဖျါလီၤလၢလာ်န့ၣ်လီၤ.

ဂံၢ်ထံးတူၢ်လိာ်တၢ်အစရီအလၢအပှဲၤတဘ့ၣ်န့ၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်ဖဲQueensland fruit fly

တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤပၢဆှၢ ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါလၢကရၢၢ်တဖၣ်အပူၤ

1. အခီၣ်ထံးန့ၣ်သမံသမိးဘၣ်ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါတက့ၢ်.

တၢ်ဒိးသၣ်ဘုလါတဖၣ်- သမံသမိးဘၣ်မ့ၢ်ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါအံၤအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢနကရၢၢ်အပူၤဧါခီဖျိတၢ်စဲၤလီၤဃာ်ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အ သၣ်ဘုလါအထုဒိးအီၤတဖၣ်တက့ၢ်. စၢလီၤကစဲၤထုဒိးတၢ်တဖၣ်လၢတၢ်ကစီၤထီအစှၤကတၢၢ် ၁.၅ မံထၢၣ်လၢတၢ်လီၢ်လၢအဘူးဒီးသ့ၣ်ထူၣ်လၢအလါဟ့ ထီဘိဒီးအကဒုလီၤန့ၣ်တက့ၢ်. စးထီၣ်ဘၣ်ဖဲတၢ်ကိၢ်ထီၣ်သီဒီးတုၤလီၤတၢ်ဂိၢ်ခါတုၤတစုတက့ၢ်.

ထုလၢအဒိးတၢ်လၢအလီၤဆီလိာ်သးတဖၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်လၢအကထုးန့ၢ်ဒီးဖီၣ်၀ဲဒၣ်ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါန့ၣ်လီၤ. ထုဒိးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤထုးန့ၢ်ဒီး ဖီၣ်၀ဲဒၣ်တၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်လၢအဂၤတဖၣ်လၢအဂ့ၤ၀ဲဒၣ်လၢနကရၢၢ်အဂီၢ်သ့အဃိ,သမံသမိးဘၣ်လၢနဖီၣ်န့ၢ်ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါတချုးနသူ၀ဲဒၣ်ကသံၣ်မၤသံတၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်လၢနသ့ၣ်တဖၣ်မ့တမ့ၢ်နတၢ်မုၢ်တၢ်ဘိတဖၣ်အလိၤန့ၣ်တက့ၢ်.

2. တၢ်ဖီၣ်ဂၢၢ်ဃာ်အကျိၤအကွာ်တဖၣ်

ဖဲနမ့ၢ်ထံၣ်၀ဲဒၣ်ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါလၢနကရၢၢ်အပူၤအခါ, နကပၢၤဃာ်အီၤကသ့အဂ့ၤကတၢၢ်ခီဖျိ တၢ်ဖီၣ်ဂၢၢ်ဃာ်တၢ်အကလုာ်လၢအပာ်ဃုာ် တၢ်တဘျုးမံၤန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်မၤတၢ်ဖီၣ်ဂၢၢ်ဃာ်အကျိၤအကွာ်တဖၣ်လၢအစှၤကတၢၢ် ၆-၈နွံတချုးတၤသၣ်တၤသၣ်မံ၀ဲဒၣ်လၢနကဒ့အီၤမ့ၢ်လၢခွ့စလဲန် တၤသူ တၤသၣ်အသၣ်ဘုလါဒံၣ်လီၤလၢတၤသၣ်လၢအလွဲၢ်လါဒီးအကိၤအပူၤသ့အဃိန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်လီၤဆီကွံာ်တၤသၣ်ဒီးအထူၣ်န့ၣ်ကဲတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်- သူဘၣ်တၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်အပှာ်,တၢ်ဒၢတဖၣ်မ့တမ့ၢ်တၢ်ကျၢၢ်ဘၢလၢတၢ် ကကးတံၢ်ဃာ်တၤသူတၤသၣ်ဖဲဖီအမူၤစိာ်ခီအသး၀ံၤ အလီၢ်ခံဒ်သိးတၢ်ကပာ်ကတီၢ် ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ် ဘုလါလၢအကဒံၣ်လီၤလၢတၤသူတၤသၣ်ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. တဘၣ်ပျဲပှာ်ထိးဘၣ်တၤသၣ်တဂ့ၤ.

တၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်အတၢ်အီၣ်တဖၣ်,ထုတဖၣ်ဒီးကသံၣ်မၤသံတၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်တဖၣ်- ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါအထုတဖၣ်ဒီးအတၢ် အီၣ်တဖၣ်ကွဲန့ၢ်ဒီးဖီၣ်၀ဲဒၣ်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါလၢနကရၢၢ်အပူၤတချုးအ၀ဲသ့ၣ်မၤဒၢၣ်နတၤသၣ်တၤသၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ကွၢ်ဃုထုတဖၣ်လၢအ ကမၤသံကွံာ်သၣ်ဘုလါအမိၢ်ဒီးအဖါခံခါလၢာ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်သူထဲဒၣ်ထုတဖၣ်န့ၣ်တၢ်အိၣ်သးတအိၣ် လၢအကဖီၣ်ဂၢၢ်၀ဲဒၣ်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘု လါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကသံၣ်မၤသံတၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်တဖၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲဒၣ်လၢတၢ်ကမၤသံကွံာ်ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်သူ၀ဲဒၣ်ကသံၣ်မၤသံတၢ် ဖိလံၤဖိ ဃၢ်တဖၣ်မ့ၢ်တဘၣ်ကျိၤဘၣ်ကျဲအခါမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတၢ်သ့လီၤ-ဖးဘၣ်ဒီးလူၤပိာ်မၤထွဲတၢ်နဲၣ်လီၤလၢတၢ်ကွဲးဖျါဃာ်လၢအလိၤတက့ၢ်.

ပီးလီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤခဲလၢာ်န့ၣ်တၢ်ပှ့ၤန့ၢ်အီၤလၢတၢ်ဆါတၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအလီၢ်အကျဲ,ကျးဆါဟံၣ်အကရၢၢ်အတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်ဒီးပှၤဆါတၢ်လၢလီပှာ်ယဲၤဖီခိၣ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်သ့လီၤ.

3. သမံသမိးဘၣ်နတၤသူတၤသၣ်ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်တဖၣ်တက့ၢ်.

ကွၢ်ဘၣ်တၢ်ဆဲးဃာ်အပနီၣ်တဖၣ်လၢတၤသူတၤသၣ်အဘ့ၣ်ကုအလိၤဒီးကွၢ်မ့ၢ်လၢၣ်အိၣ်လၢတၤသူတၤသၣ်ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်တဖၣ်အပူၤဧါန့ၣ်တက့ၢ်.

4. တၢ်ကွၢ်ထွဲကဟုကယာ်ကရၢၢ်လၢအကါဒိၣ်(တၢ်ကဆှဲကဆှီအလုၢ်အလၢ်လၢအဂ့ၤ)

ဒဲးဒီးသူတၤသူတၤသၣ်ဖဲအမံအခါတက့ၢ်. သုးကွံာ်တၤသူတၤသၣ်ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်တဖၣ်လၢအအုၣ်တဖၣ်,လၢအလီၤဆှုလၢဟီၣ်ခိၣ် အလိၤဒီးတၤသူတၤသၣ် လၢနတအဲၣ်ဒိးအီၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်အံၤကပာ်ပတုာ်ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါလၢအဖးထီၣ်လၢနကရၢၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

ကူးတဲာ်တၤသၣ်အထူၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဒ်သိးနဖီၣ်အီၤလၢတၢ်ကဒဲးတၤသၣ်ကသ့အဂီၢ်, ဒီးသူဘၣ်တၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်အပှာ်တခါမ့တမ့ၢ်ကသံၣ်ဖှံတက့ၢ်.

တချုးနစူးကွံာ်တၤသူတၤသၣ်အခါ,နကလိၣ်မၤသံကွံာ်ကယဲၢ်မ့ၢ်လၢၣ်လၢအကအိၣ်လၢတၤသၣ်အပူၤခီဖျိတၢ်မၤလီၤသကၤအီၤလၢတၢ်ခုၣ်အကျါ,စဲးမၤကိၢ်သွးတၢ်အပူၤ,တၢ်ဒိမံကွံာ်အီၤမ့တမ့ၢ်တၢ်လိဃ့ထီအီၤလၢမုၢ်(ထၢနုာ်လီၤတၤသၣ်လၢဖလးစတံးတၢ်ဒၢတဖျၢၣ်အပူၤဒီးစၢထီၣ်အခိၣ်ဃံးဃံးဒီးလိအီၤလၢမုၢ်အကျါလၢအစှၤကတၢၢ်၁၄သီအဂီၢ်တက့ၢ်. ဖဲနမၤတၢ်အံၤမ့ၢ်၀ံၤ,ထၢၣ်လၢအအဒိၣ်ဒီးတၤသၣ်အံၤနထၢနုာ်လီၤအီၤဆူတၢ်ကမှံၤအဒၢပူၤသ့လံန့ၣ်လီၤ.

တဘၣ်မၤအုၣ်ကျၣ် တၤသူတၤသၣ်လၢအအိၣ်ဒီးခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါအဃၢ်လၢအပူၤမ့တမ့ၢ်မၤဘၣ်ဒိအီၤတဖၣ်လၢတၢ်ကမၤကဲထီၣ်ဟီၣ် ခိၣ်ညၣ်ထ့ၣ်အဂီၢ်တဂ့ၤ.

ဖဲနကွၢ်ထွဲနတၤသၣ်အထူၣ်ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်အထူၣ်တဖၣ်မ့ၢ်တသ့န့ၣ်, သူၣ်လီၤမၤပှဲၤတၢ်လၢတကဲဂံၢ်ထံးတူၢ်လိာ်သၣ်ဘုလါတဖၣ်, သ့ၣ်ထူၣ်လၢအမၤဃံမၤ လၤတၢ်(အဒိဒ်သိး wattles မ့တမ့ၢ် grevilleas န့ၣ်တက့ၢ်.

တဘၣ်ရၤလီၤ ခွ့စလဲန်တၤသူတၤသၣ်အသၣ်ဘုလါ တဖၣ်တဂ့ၤ

ကျိၤကွာ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢတၢ်ကပာ်ကတီၢ်ခွ့စလဲန်အတၤသူ တၤသၣ်အသၣ်ဘုလါလၢအကရၤလီၤဘၣ်သးဆူတၢ်လီၢ်အသီတဖၣ်အပူၤတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်တၢ်တ စိာ်ထီၣ်စိာ်လီၤတၤသူတၤသၣ်မ့တမ့ၢ်တၢ် ဒိးတၢ်လၣ်လၢအမ့ၢ်ဂံၢ်ထံးလၢအတူၢ်လိာ်သၣ်ဘုလါတဖၣ်,လီၤဆီဒၣ်တၢ်တခါဃီလၢတၢ်သူၣ်အီၤ လၢဟံၣ်ကရၢၢ် အပူၤတဖၣ်န့ၣ်တဂ့ၤ.

တၢ်ဃ့စ့အီၣ်လိးန့ၣ်တၢ်ကထၢအီၤဖဲတၢ်မ့ၢ်ထံၣ်လၢတၢ်လဲၤက့ၤတၢ်ဒီးဂံၢ်ထံးလၢအတူၢ်လိာ်သၣ်ဘုလါတခါအံၤအမဲထီၣ်လၢတၢ်လီၢ် လီၤလီၤဆီဆီတနီၤအပူၤ-လၢတၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လဲၤအိၣ်သကိးကွၢ်ဘၣ် Australian interstate quarantine တက့ၢ်.

တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဆူညါတၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤသ့၀ဲဒၣ်ဖဲ Queensland fruit fly မ့တမ့ၢ်ခီဖျိတၢ်ကိး၀ဲဒၣ်ပှၤပှ့ၤသူတၢ်အတၢ်မၤစၢၤအလီၢ်ခၢၣ်သးဃုာ်ဒီး လီနီၢ်ဂံၢ် 136 186 န့ၣ်တက့ၢ်.

တၢ်ဟ့ၣ်စိဟ့ၣ်ကမီၤဒီးထုးထီၣ်ရၤလီၤအီၤခီဖျိဘံးထိရံယါတၢ်ဖံးတၢ်မၤ,တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲဒီးဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ်အ၀ဲၤကျိၤ 1 Spring Street, Melbourne, လါမာ်ရှး 2020

© ကီၢ်စဲၣ်ဘံးထိရံယါ တၢ်ဖံးတၢ်မၤ,တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲဒီးဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ်အ၀ဲၤကျိၤ 2020